Bu denizanası, yetişkinlikten gençliğe doğru ters yönde yaşlanabiliyor !

Bilim insanları, yaşlanmayı geriye çevirebilen bir taraklı denizanası türünü keşfetti. Bu buluş, yaşlanma ile ilgili geleneksel anlayışları sorgulamaya açıyor.

Deniz ceviz olarak bilinen Mnemiopsis leidyi isimli taraklı denizanası, olumsuz koşullarla karşılaştığında, yaşlanma sürecini geri sararak önceki bir yaşam evresine dönebiliyor. Bilim insanları, bu taraklı denizanasının olağanüstü yeteneğini ortaya çıkardıklarında, hayvanlar aleminde yalnızca üç kez gözlemlenen bu duruma şahit oldular. Bu nadir yetenek, hayvan gelişimi ve evrimsel biyoloji hakkında bildiklerimizi yeniden gözden geçirmemizi gerektirebilir.

Yaşam Döngüsünde Beklenmedik Bir Dönüş

Tersine gelişim yeteneği, bilimsel literatürde nadir görülen bir biyolojik fenomen olarak tanımlanır. İlk kez, “ölümsüz denizanası” olarak bilinen Turritopsis dohrnii adlı bir denizanasında belgelenmiştir. Bu denizanası, yaralandığında veya açlıkla karşı karşıya kaldığında, biyolojik saatini geri sararak adeta ölümden kaçabiliyor.

Bu süreç şimdi Mnemiopsis leidyi türünde de gözlemlendi. Yurt dışındaki araştırmacılar, bu taraklı denizanasının da tıpkı ölümsüz denizanası gibi gelişimini tersine çevirebildiğini gösterdiler. Ancak bu seferki süreç, bilinen örneklerden biraz farklı. Ölümsüz denizanası, hücresel düzeyde ayrışarak ve yeniden farklılaşarak gençleşirken, Mnemiopsis leidyi’nin süreci doğrudan bir geri dönüşe benziyor. Bu denizanası, herhangi bir ayrışma yaşamadan kendini genç bir forma geri döndürebiliyor.

Birçok hayvan, yaşamları boyunca gençlikten olgunluğa doğru tek yönlü bir yol izler. Ancak Mnemiopsis leidyi bu döngüyü tersine çevirebiliyor. Olgun bir lobat formundan, yaşam döngüsünün daha erken bir aşaması olan ciddipide geri dönüyor. Bu geri dönüş, uzun süreli açlık veya fiziksel yaralanma gibi çevresel stres faktörleri tarafından tetikleniyor. Stres ortadan kalkıp yiyecek tekrar bulunabilir hale geldiğinde ise bu denizanaları tekrar olgun, üreme yeteneğine sahip yetişkinler haline dönüşüyor.

Evrimsel Biyoloji Açısından Etkileri

Bu keşif, özellikle taraklı denizanaları gibi erken evrimsel dallara ayrılan hayvan türlerinde gelişim süreci ile ilgili uzun süredir var olan varsayımları zorluyor. Taraklı denizanaları, dünyada var olan en eski hayvan gruplarından biri olarak kabul edilir. Bu hayvanların soyunun, omurgalılar ve omurgasızlar arasındaki ayrılmadan önceye, yaklaşık 480 milyon yıl öncesine dayandığı düşünülmektedir.

Bu buluş, tersine gelişimi yöneten moleküler ve hücresel mekanizmalar hakkında önemli sorular ortaya çıkarıyor. Araştırmacılar, bu denizanasının nasıl bu başarıyı elde ettiğini inceleyerek, farklı türlerde yaşlanma ve yenilenmeyi yöneten mekanizmalar hakkında yeni bilgiler edinebilirler. Ayrıca bu yeteneğe sahip olabilecek ve henüz keşfedilmemiş diğer organizmalar hakkında da sorular ortaya çıkabilir.

Mnemiopsis leidyi‘nin genç bir forma geri dönebilme kapasitesi, bu taraklı denizanalarının istilacı bir tür olarak neden bu kadar başarılı olduklarını da açıklayabilir. Çeşitli çevresel koşullara uyum sağlama yeteneği, bu denizanalarının yeni habitatlarda hayatta kalma ve buraları kolonize etme konusunda onlara önemli bir avantaj sağlar.

Araştırmalar ilerledikçe, Mnemiopsis leidyi, tersine gelişim, yaşlanma ve hücresel yenilenme konularında yeni bir model organizma haline gelebilir. İnsanlarda yaşlanmayı tersine çevirme fikri şu anda bilim kurgu olarak kalsa da, daha basit organizmalarda işleyen biyolojik mekanizmaları anlamak, bir gün tıbbi araştırmalarda beklenmedik şekilde faydalı olabilir.