MRI Taramalarında Değişen Bilinç Durumlarını Nelerin Açıklayabileceği Bulundu

Bilim insanları, insan beyninin en alt kısmında bulunan ve beyin sapı denilen bir bölge üzerinde çalışmalar yapmışlar. Bu çalışmalar, beyin sapının, özellikle komada olan ya da tamamen hareketsiz durumda bulunan hastaların durumunu daha iyi anlamamıza yardımcı olabilecek yeni bilgiler ortaya koymuş. Araştırmalar ayrıca, ameliyat sırasında ya da anestezi altında iken insanların bazen nasıl bir bilinç durumunda olduklarını da açıklayabilir. Yani, neden bazı insanlar tamamen bilinçsizken, bazıları çevrelerinde olup bitenleri hissedebiliyor.

Bilinç, yani çevremizdeki dünyayı ve kendi varlığımızı fark etme yeteneği, oldukça karmaşık bir konu. Bilim insanları yüzyıllardır bu konuyu inceliyorlar ama bilincin tam olarak ne olduğunu açıklamak hala zor. Şimdiki bilgilerimize göre, bilinç iki ana bölüme ayrılıyor: Birincisi, uyanık olma hali; ikincisi ise çevremizde olup bitenlerin farkında olma durumu.

2016 yılında, Harvard Tıp Okulu’ndan bir grup araştırmacı, beyin sapının uyanıklığı kontrol ettiğini ve beyinin farkındalıkla ilgili bölgeleriyle bağlantılı olduğunu keşfettiler. Yani beyin sapı hasar gören hastalar genellikle bilinçsiz olurken, hasar görmemiş olanlar bilinçli kalabiliyor.

Bu bulguların ardından, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) ve Fransa’dan araştırmacılar ile birlikte, beyin sapındaki sinir ağlarını daha ayrıntılı bir şekilde incelemeye başladılar. Bu çalışma, beyin sapındaki nöronların nasıl çalıştığını ve bu nöronların beyinin diğer bölümleriyle nasıl iletişim kurduğunu daha iyi anlamamızı sağlayabilir.

Araştırmacılar, beyin sapından başlayarak yükselen ve ‘varsayılan uyanıklık ağı’ adını verdikleri bir ağı tanımladılar. Bu ağ, beyin ‘bekleme modundayken’ yani aktif bir görevde olmadan bilgi işleyebilir. Yani beyin, tam anlamıyla uyumuyorken bile bilgileri işleyebiliyor ve bu ağ sayesinde çevremizdeki dünyayı basit bir şekilde algılayabiliyoruz.

Son olarak, bu araştırma ekibi, beyin üzerinde yapılan MRI taramalarıyla, VTA adı verilen ve daha önce sadece davranış ve düşünce işlemleriyle ilişkilendirilen bir bölgenin, aslında uyanıklık ve farkındalığı desteklemede de rol oynayabileceğini keşfettiler. Bu yeni bilgiler, bilinçle ilgili daha fazla araştırma yapılmasına olanak tanıyacak ve belki de bilinç hakkında daha fazla şey öğrenmemizi sağlayacak.

İşte bu haberden öğrendiklerimizi madde madde sıralayalım:

1. Beyin Sapının Rolü: Beyin sapının, insan bilincinde uyanıklığı desteklemede önemli bir rol oynadığı ve komalar ile bitkisel hayat gibi değişik bilinç durumlarını daha iyi anlamamıza yardımcı olabileceği belirlendi.

2. Bilinç Durumları ve Anestezi: Araştırmalar, anestezi altındayken bazı hastaların çevrelerine karşı belirsiz bir farkındalıkta kalabilmesinin veya operasyon sırasında nadiren tamamen uyanık kalabilmesinin altında yatan mekanizmaları açığa çıkarmayı amaçlıyor.

3. Bilinç Kavramı: Bilinç, genellikle iki ana boyuta ayrılır: Uyanıklık ve farkındalık. Bu iki boyut, dış dünyayı ve kendi varlığımızı algılama yeteneğimizi ifade eder.

4. Beyin Sapı ve Farkındalık Bağlantısı: Harvard Tıp Okulu’ndan araştırmacılar, beyin sapının uyanıklığı düzenlediğini ve farkındalıkla ilgili beyin bölgeleriyle bağlantılı olduğunu keşfetti. Bu bağlantı, bilinçli ve bilinçsiz hastalar arasındaki farkları daha iyi anlamamızı sağlıyor.

5. Varsayılan Uyanıklık Ağı (dAAN): Araştırmacılar, beyin sapından yükselen ve beyinin ‘bekleme modunda’ olduğu durumlarda aktif olan bir ağ tanımladılar. Bu ağ, beyinin bilgi işlemeye devam ettiği ancak aktif bir görevde olmadığı durumları açıklıyor.

6. VTA’nın Yeni Rolü: VTA (ventral tegmental alan) adı verilen beyin bölgesinin, bilinçli farkındalıkla ilişkili ağlarla geniş kapsamlı bağlantılara sahip olduğu ve sadece davranış ve biliş üzerinde etkili olmakla kalmayıp, uyanıklığı ve dolayısıyla farkındalığı desteklemede de rol oynayabileceği bulundu.