Dünyada En Sık Görülen Göz Rengi Nedir?

Bir zamanlar dünyadaki tüm insanların kahverengi gözleri vardı. Ancak yaklaşık 6.000 ila 10.000 yıl önce, muhtemelen tek bir kişide OCA2 genini etkileyen bir genetik mutasyon meydana geldi. Bu rastgele mutasyon, iristeki melanin pigmentinin üretimini etkileyerek amber, ela, yeşil ve mavi gibi daha açık göz renklerinin ortaya çıkmasına neden oldu.

Göz renginin sadece birkaç gen tarafından kontrol edildiği düşünülüyordu ancak bilim insanları daha sonra bunun onlarca genle bağlantılı olduğunu keşfettiler. Bu karmaşıklığa rağmen, göz renginin dünya genelinde nasıl ortaya çıktığı konusunda belirgin eğilimler bulunmaktadır.

En yaygın göz rengi:

Kahverengi gözler, modern insanlarda en yaygın göz rengidir. Ancak, göz renklerinin oranları bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye büyük ölçüde değişiklik gösterir.

Yurtdışın’da nüfusun %45’i kahverengi, %27’si mavi, %18’i ela, %9’u yeşil ve geri kalan %1’i yukarıda listelenmeyen bir göz rengine sahiptir. Bu veriler, Göz Hekimleri Akademisi tarafından 2014 yılında 2.000 kişi üzerinde yapılan bir ankete dayanmaktadır.

Dünyanın diğer bölgelerinde ise durum oldukça farklıdır. Afrika’da göz rengi üzerine yapılan az sayıda çalışma, kahverengi rengin baskın olduğunu göstermektedir; aynı durum Güney Asya ve Doğu Asya için de geçerlidir. 2019 yılında yapılan bir çalışma, Avrupa ve Orta Asya’daki bazı ülkelerde göz renklerini “kahverengi/ela”, “ara” ve “mavi” olarak ayırarak inceledi. Örneğin, Ermenistan’da %80’den fazla kahverengi gözlü birey bulunurken %3 mavi gözlü birey bulunmaktadır. İzlanda ise %9 kahverengi gözlü ve %74 mavi gözlüdür.

Ülke Mavi Gözler Ara Gözler Kahverengi Gözler

Ermenistan %3.05 %16.78 %80.15

Danimarka %64.84 %20.45 %14.50

Büyük Britanya %42.80 %25.46 %31.77

Fransa %22 %44 %34

Gürcistan %7.51 %18.79 %73.68

Almanya %39.6 %33.2 %27.2

Kazakistan %3.33 %11.65 %85

Ukrayna (Kırım) %25 %24.99 %50

Özbekistan %3.44 %6.02 %90.51

Mavi gözler hakkında bilgiler:

Yurtdışında, özellikle mavi gözler söz konusu olduğunda, dünyanın diğer bölgelerine kıyasla neden daha fazla göz rengi çeşitliliği olduğu merak edilebilir. Bilim insanları bu soruya kesin cevap verememiş olsa da, bazı teoriler ortaya atmışlardır.

Bir teori, “D vitamini hipotezi” olarak adlandırılır ve bu teori, açık renkli cilt, saç ve gözlerin, tarih öncesi insanların daha az ışık alan kuzey enlemlerinde yaşamaya uyum sağlamasına yardımcı olduğunu öne sürer.

Bir diğer teori ise Avrupalıların daha fazla Neandertal genine sahip olmasıyla ilişkilidir.

Gerçekte, mavi gözlerin Yurtdışında daha fazla çeşitlilik göstermesinin arkasında genetik kayma, kurucu etkiler, doğal seçilimin gevşemesi ve cinsel seçilim gibi karmaşık faktörlerin bir kombinasyonunun olduğu düşünülmektedir.

Mavi gözler yok oluyor mu?

Hayır, mavi gözlerin yok olma ihtimali yoktur. Mavi gözleri kodlayan genler çekiniktir, kahverengi gözler ise baskındır. Bu nedenle, bir kişinin mavi gözlü olması için bu özelliği her iki ebeveyninden de miras alması gerekmektedir.

Bu durum,mavi gözlerin sonunda popülasyondan silinebileceği yönündeki bazı hatalı iddialara yol açtı (benzer iddialar genellikle kızıl saçlar için de söylenir). 

Ancak, mavi gözlerin yakın gelecekte yok olma ihtimali oldukça düşüktür. Bunun nedeni, bu çekinik özellikleri taşıyan yeterli sayıda insanın bulunması ve genetik yapıda olsa da bu özelliği korumaya devam etmeleridir.

Sonuç olarak, kızıl saçlar ve yapışık kulak memeleri gibi, mavi gözler de kalıcı bir çekinik özelliktir ve yok olma tehlikesi altında değildir.