Görme engelli insanlara basit bir görme duyusu sağlayabilecek cihazlar geliştiriliyor

Elon Musk’ın liderliğindeki Neuralink şirketi, görmeyi tamamen kaybetmiş bireyler için umut vaat eden bir teknoloji üzerinde çalışıyor. Şirketin geliştirdiği beyin implantı, görme engelli bireylerin en temel düzeyde bile olsa bir görme yeteneği kazanmalarını hedefliyor. Bu çalışmalar yalnızca Neuralink ile sınırlı değil; dünya genelinde birçok araştırma grubu benzer teknolojiler üzerine çalışmalarını sürdürüyor.

Bu alandaki çığır açan çalışmalardan birinin merkezinde Brian Bussard bulunuyor. Bussard’ın beynine, 2022 Şubat’ında, görme engelli insanlarda temel bir görme yeteneği sağlamayı amaçlayan 25 adet minyatür çip yerleştirildi. Bu çipler, kablosuz bir cihazla entegre şekilde çalışarak, kullanıcıların basit ışık patlamaları şeklinde temsil edilen insanları ve nesneleri algılamalarını sağlıyor. Bussard bu deneyimi, “radar ekranındaki ışıklar gibi” sözleriyle tarif ediyor, ancak bu çok temel bir görme yetisi sağlıyor.

Brian Bussard, görme yetisini kaybetme sürecine genç yaşlarda, sol gözündeki retina kopmasıyla başladı ve 2016 yılında sağ gözünü de kaybederek tamamen görme engelli oldu. Illinois Teknoloji Enstitüsü’nde başlatılan bu deneye katılmaya karar verdiğinde, araştırmacılar ona implantın deneysel doğasını ve eski görme seviyesine geri dönüş beklentisi olmaması gerektiğini belirtti.

Bu teknoloji yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde değil, Avrupa’da da test edilmekte. İspanya’nın Miguel Hernández Üniversitesi’nde yürütülen çalışmalarda dört kişiye benzer bir sistem implant edildi ve bu denemeler, görsel protez teknolojisinin onlarca yıl süren araştırmaların bir sonucu olarak değerlendiriliyor.

Kaliforniya merkezli Cortigent şirketi de bu alanda çalışmalar yürüterek, altı gönüllü üzerinde Orion adını verdikleri bir implantı test ediyor. Bu ve benzeri çalışmalar, görme engelli bireylerin günlük yaşamlarında daha bağımsız hareket edebilmelerini sağlayacak bir temel görme yeteneği geliştirmeyi hedefliyor.

Görsel korteks adı verilen ve gözden gelen bilgileri işleyen beyin bölgesine yerleştirilen implantlar, sağlam bir retina veya optik sinire ihtiyaç duymadan doğrudan beyne bilgi gönderiyor. Bu sayede, göz hastalığı veya travma gibi nedenlerle görme yetisini kaybetmiş kişiler için yeni bir umut kapısı aralanıyor.

Implantlar, monte edilen bir kamera aracılığıyla alınan görüntüleri özel bir yazılım kullanarak işliyor ve bu bilgileri beyindeki elektrotlara iletiyor. Bu elektrotlar, beyindeki nöronları uyarmak için bireysel sinyaller göndererek, ışık noktacıkları şeklinde algılanan görsel izlenimler oluşturuyor. Bu basit görsel algılar, Bussard gibi bireylerin temel hareketleri daha iyi yönetmelerine ve etraflarındaki dünyayla daha etkili bir şekilde etkileşimde bulunmalarına imkan tanıyor.

Ancak bu teknolojinin geliştirilmesi önemli zorluklar içeriyor. Daha karmaşık görsel algılar yaratmak için daha fazla elektroda ihtiyaç duyuluyor ve bu da daha invaziv cerrahi müdahaleler gerektirebiliyor. Ayrıca, implantların beyinde uzun süreli etkinliğini sürdürebilmesi ve yan etkileri minimize etmek için elektrotların boyutu ve malzemesi üzerinde önemli araştırmalar yapılıyor.

Bu ve benzeri girişimler, bilimin sınırlarını zorlayarak, görme engelli bireyler için yeni kapılar aralamayı hedefliyor. Bussard gibi katılımcılar ise, bu teknolojinin gelişimine katkıda bulunmanın yanı sıra gelecek nesillere umut ışığı olmayı amaçlıyor. Bussard’ın bu deneylere katılma motivasyonu, yalnızca kendi durumunu iyileştirmekten ziyade, bu teknolojinin gelecekte daha fazla insanın hayatını değiştirebilecek potansiyele sahip olmasıdır. Bu, bilim ve teknolojinin insan yaşamı üzerindeki etkisini derinden anlamamızı sağlayan bir örnektir.