Dünya Haritaları Neden Hatalıdır?
Haritalardaki boyut ve mesafe sorunları, dünya üzerindeki yüzeyin küresel doğasından kaynaklanmaktadır. Mercator projeksiyonu gibi düzlem projeksiyonlar, yüzeyi düzleştirmek için kullanıldığında, özellikle kutuplara yaklaşıldıkça bozulmalara neden olur. Bu, haritalarda bazı bölgelerin normalden daha büyük veya daha küçük görünmesine sebep olur.
Eğer gerçek boyutları daha doğru bir şekilde yansıtan bir harita görmek istiyorsanız, çeşitli eşit alan projeksiyonları veya Winkel Tripel gibi farklı projeksiyonları tercih edebilirsiniz. Bu projeksiyonlar, yüzeyi düzleştirmek için farklı yöntemler kullanarak daha doğru bir ölçek sunmaya çalışır. Ancak, her projeksiyonun kendi avantajları ve dezavantajları vardır.
Google Haritalar gibi popüler harita servisleri genellikle kullanıcı dostu olmaları ve interaktif özelliklere sahip olmaları nedeniyle Mercator projeksiyonunu tercih ederler. Ancak, doğru boyutları ve mesafeleri öğrenmek için daha doğru haritaları incelemek de faydalı olabilir.
Harita Projeksiyonu Nedir?
Harita projeksiyonu, 3 boyutlu yeryüzünün matematiksel dönüşüm ile iki boyutlu düzlemde (harita düzlemi) temsil edilmesi işlemine atıfta bulunur. Haritacılar, yıllar boyunca dünyayı doğru bir şekilde temsil edebilecek harita projeksiyonları oluşturmak için çaba sarf etmişlerdir ve bu çabaların sonucunda çeşitli parametreleri dikkate alan pek çok farklı harita projeksiyonu geliştirilmiştir. Ancak, bunlar arasında en yaygın bilineni Mercator projeksiyonudur, ki biz de genellikle görmeye alışkın olduğumuz projeksiyon türüdür.
Mercator Projeksiyonu Nedir?
1569 yılında Flaman coğrafyacı ve haritacı Gerardus Mercator tarafından geliştirilen Mercator projeksiyonu, dünya üzerinde birçok kişinin aşina olduğu bir harita biçimidir. Ancak, bu projeksiyonun kullanımıyla ilgili bazı zorluklar ortaya çıkmıştır. Mercator projeksiyonu, enlem ve boylam çizgilerini doğrusal olarak temsil eder, bu da ülkelerin ve kıtaların biçimsel doğruluğunu sağlar. Ancak, özellikle kutuplara yaklaşıldıkça boyutlarda çarpıcı değişimlere neden olur. Kutuplara yakın bölgeler, gerçekte olduğundan daha büyük görünür, ve farklı kara parçalarının büyüklükleri arasında orantısız bir görünüm oluşabilir. Bu durum, haritaların kullanıcılarını yanıltabilir ve doğru büyüklükleri ile ilgili bir eksiklik yaratır.
Bu durum, kara parçalarının büyüklüklerini karşılaştırmak istediğimizde karşımıza çıkan bir sorunu temsil eder. Örneğin, Afrika ve Güney Amerika oldukça küçük görünürken, Grönland devasa bir izlenim bırakır.
Görsel açıdan konuşursak, Kanada ve Rusya Dünya yüzeyinin yaklaşık % 25’ini kaplıyor gibi görünse de, gerçekte sadece % 5’ini işgal ederler. Bu internet sitesini kullanarak birçok ülkeyi karşılaştırabilirsiniz.
Mercator projeksiyonu, Dünya’yı çarpık bir şekilde yansıtmasına rağmen, bazı durumlarda iyi performans gösterir. Özellikle açıları ve küçük nesnelerin biçimini korumada oldukça başarılıdır. Ayrıca, meridyenler ve paraleller düzdür, yani ana yönlerle tutarlıdır.
Bu bozulmalar genellikle yakından fark edilmez. Google Haritalar, bu nedenle temelde Mercator projeksiyonunu kullanır. Ancak, göreceğiniz gibi diğer harita projeksiyonları da kendi zorluklarıyla karşılaşır.
Mercator Projeksiyonuna Bir Alternatif: Gall-Peters Harita Projeksiyonu
Mercator projeksiyonuna bir alternatif olarak, 1970’lerde ve 1980’lerde popüler olan Gall-Peters projeksiyonu ortaya çıktı. İki ismin birleşmesinin nedeni, bu projeksiyonun aslında iki ayrı çalışmanın bir kombinasyonu olmasıdır.
Bu projeksiyon, 1974 yılında Alman Arno Peters tarafından sunulan bir alternatiftir. Arno Peters, Mercator projeksiyonunu Batı emperyalizmine ait bir öğe olarak değerlendirdi ve çözüm olarak Peters Projeksiyonu’nu önerdi. Aynı projeksiyon aslında 1885’te James Gall tarafından da geliştirilmişti, bu nedenle Gall-Peters Projeksiyonu olarak bilinmeye başlandı. Gall-Peters Projeksiyonu kullanılarak çizilen dünya haritalarında, ülkelerin alanları gerçek boyutlarına oldukça yakın bir şekilde gösterilir. Ancak bu doğruluğa ulaşmak için, ülkelerin şekilleri özellikle kutup bölgelerinde bozulabilir.
Dünyanın Gerçeğe En Yakın Haritası Hangisi?
Kartograflar, uzun zamandır Mercator projeksiyonunun dünya topraklarını doğru temsil etmediğini ve daha uygun bir harita projeksiyonu arayışında olduklarını bilmektedirler. Bu nedenle, 1940’lardan beri yeni bir projeksiyon için çağrıda bulunmaktadırlar. Robinson harita projeksiyonu gibi çözümler ortaya çıksa da, bunlar da hala bazı hataları içermektedir. Ancak, son zamanlarda araştırmacılar, estetik özelliklere sahip ve kıtaları görsel olarak daha dengeli bir şekilde temsil eden bir harita geliştirmişlerdir. Bu haritaya, kara parçalarının yeryüzündeki görece büyüklüklerine sadık kalınarak oluşturulan “eşit dünya haritası” denilmektedir.
Ancak, geçmiş yıllarda yapılan bir çalışmada, 1921’de Alman haritacı Oswald Winkel’in önerdiği ve şu anda National Geographic Society tarafından kullanılan Winkel Tripel haritasının en yüksek puanı aldığı belirlenmiştir. Yine de, bu haritada da bazı sorunlar bulunmaktadır. Sonuç olarak, üç boyutlu bir nesneyi iki boyuta aktarmak her zaman bazı fedakarlıkları gerektirir. 2021 yılında iki astrofizikçi tarafından geliştirilen ve şu an en doğru olarak kabul edilen iki parçalı harita, bize alışılmadık görünebilir, ancak dünyayı en doğru şekilde temsil eden harita olarak kabul edilmektedir.
Ancak, dünyayı bu şekilde görmeye yönelik kabulün ne kadar geniş olduğu konusunda hala tartışmalar devam etmektedir.
Kuzey Neden Yukarıda Olmak Zorunda?
Hangi harita seçiminin daha doğru olduğunun ötesinde aslında bir dünya haritasına baktığında insanın aklına başka sorularda gelmektedir. Uzay sonsuzdur, yani evrende “Yukarı” veya “Aşağı” yoktur. O zaman kuzey neden kuzey olmak zorundadır? Belki de aşağıda gördüğünüz gibi bir dünya haritası da mümkündür.
Etiketlendi:
- bilim
Ne düşünüyorsunuz?
Fikrini bilmek güzel. Yorum bırakın.